Cột trụ đá, cột đồng trụ trong kiến trúc nhà thờ họ ở Ninh Bình 2023

Cột trụ đá, cột trụ đồng là hạng mục không thể thiếu trong kiến trúc chùa, đền thờ, nơi thờ cúng tâm linh ở Việt Nam. Cột trụ không chỉ giúp nâng đỡ chịu lực cho công trình mà còn là dấu ấn nghệ thuật và biểu tượng tâm linh của các kiến trúc như nhà thờ, đình chùa, từ đường… Để làm nên một cột trụ đá đẹp cần có hiểu biết về chất liệu, cấu tạo và ý nghĩa của những hoa văn trên cột trụ.

Cột trụ đá là gì?

Cột trụ đá là điểm chịu lực của công trình và cũng là nét đặc trưng tiêu biểu thể hiện được linh hồn của cả kiến trúc. Cột trụ là một phần không thể thiếu của bất kỳ nơi nào dù là nhà thờ, đình – chùa – miếu hay nhờ thờ họ.

Cột trụ được chế tác từ các vật liệu thiên nhiên như:

• Đá tự nhiên
• Đá xanh nguyên khối
• Đá xanh rêu
• Đá xanh đen
• Đá trắng…

Cấu tạo của cột trụ đá

Một cột trụ đá cơ bản thường có ba phần chân cột, thân cột và đầu cột, cụ thể như sau:

Phần đầu cột

Phần đầu cột cũng là phần được mọi người rất quan tâm. Đầu cột thường có tỉ lệ cân đối với hai phần còn lại với độ dày khoảng 15cm. Thiết kế theo dạng bóng đèn bát sen và được trang trí thêm nghê hoặc chim dành dành ở bốn góc.

Riêng đối với cột trụ đồng  sẽ có cấu tạo phức tạp hơn gồm tảng, thân, bóng, đao, bát, quả dành dành, nghê, búp sen hoặc đèn…

Phần thân cột

Phần thân cột thì thường có chiều dài tương ứng với kích thước thực tế của công trình. Đặc biệt là trên thân cột thường được điêu khắc các hoạ tiết tinh xảo phù hợp với ý nghĩa của cả kiến trúc.

Các hoạ tiết đó có thể là:

• Các văn tự cổ
• Thơ đối
• Bộ tứ linh
• Tứ quý…

Hoặc các hình ảnh tượng trưng của tôn giáo như:

• Đài sen của Phật
• Thánh giá của Đạo Công Giáo

Hầu hết cột trụ đá đều được điêu khắc theo lối đục khắc kênh bong tạo hiệu ứng 3D để làm nổi bật hẳn lên được đường nét, hình khối của hoa văn. Đó cũng là tài hoa của những nghệ nhân làm đá mà không phải ai cũng có thể làm được.

Phần chân cột đá

Giống như móng nhà hay rễ cây, phần chân cột (hay còn gọi là chân tảng đá, đá kê chân cột, đá tảng kê cột, đế kê cột) có vai trò quan trọng vì nó sẽ chịu tải toàn bộ cho cột.

Vì vậy mà chân cột thông thường sẽ có kích thước lớn hơn phần thân để giúp cân bằng và chịu lực tốt hơn.

Phần đá tảng kê cột thường được làm rất cầu kỳ, công phu, tỉ mỉ. Các chân tảng đá thành phẩm phải chắc chắn, có vai rộng, nhìn cân đối, vững chãi.

Phần chân cột cũng chia ra phần trên và phần dưới: Phần trên của đế thường được khắc lá bồ đề, còn phần dưới thì khắc hoạ tiết cánh sen.

Hai hoạ tiết lá bồ đề và cánh hoa sen là những vật tượng trưng cho sự trong sạch, thiện lương. Như lời nhắn nhủ của ông cha ta rằng đó là hai đức tính quan trọng của người Việt và cũng là cội nguồn của những điều tốt đẹp.

Thông thường, chân cột có hai loại là Tảng Bồng Đá và Tảng Bánh Giầy.

Với loại Tảng Bồng Đá, phần chân cột có chiều cao từ 30 đến 55cm. Đây cũng là loại tảng đá được nhiều người chọn vì độ chắc chắn và uy phong của nó. Tảng Bồng Đá sẽ gồm chỉ nạm ở trên, quả bồng ở giữa và phần chân cột bên dưới.

Tảng Bánh Giầy thì trông giống như một cái bánh giầy tròn dẹp.

Vì vậy loại này chỉ phù hợp với các cột thấp không yêu cầu đế quá chắc chắn. Nhưng khi thi công tại công trình Tảng Bánh Giầy nhìn cũng rất cân đối và chắc khỏe.

Kích thước cột trụ đá & lựa chọn kích thước chuẩn phong thủy

Đối với các công trình lớn cần thể hiện sự uy nghiêm như đình chùa, nhà thờ tổ tiên thì cần cột trụ có độ vững chắc nên kích thước tiêu chuẩn thường là tổng cao 261cm, thân rộng vuông 25x25cm, đế 40x40cm.

Đối với các cột trụ chính trong nhà thờ họ, đình chùa hoặc cột nhà xây dựng theo lối phong thuỷ thước Lỗ Ban mong muốn ấm no, may mắn cho gia đình thì có thể chọn kích thước tổng cao 259cm, than vuông 30×30, đế 45x45cm.

Lựa chọn hoa văn trên Cột trụ đá Nhà thờ họ

Dù là thời buổi công nghệ hiện đại, thế nhưng các hoa văn trên cột trụ đá vẫn được người thợ chạm khắc một cách thủ công, tỉ mỉ đến từng chi tiết và hoàn hảo đến từng đường nét.

Nên cho dù là phương pháp thủ công nhưng các hoa văn trên cột trụ không những tinh xảo đẹp mắt mà còn mang nhiều ý nghĩa tinh thần.

Khác với các nước phương Tây thường ít chạm trổ lên cột trụ mà để màu và hoa văn tự nhiên của đá nguyên khối, người Việt thường thêm nhiều hoạ tiết đặc sắc lên cho các cột trụ của mình.

Hoa văn trên cột trụ đá thường được gia chủ rất để tâm từ khâu lựa chọn đến lúc thi công sao cho phù hợp cả về tinh thần chung của công trình và phong thuỷ.

Thường thì các hoa văn sẽ được lựa chọn theo phong tục tập quán, văn hóa vùng miền hoặc tôn giáo.

Ví dụ như đối với Phật giáo thì các hoa văn thông dụng bao gồm Tứ linh (Long, Lân Quy, Phượng), Tứ quý (Mai , Cúc, Trúc, Tùng), Hoa sen, Câu đối chữ Hán, chữ Nôm.

Còn đối với Thiên Chúa Giáo thì các hoa văn thường thấy trên cột trụ sẽ là dây nho, Thánh giá, Chén Thánh…

Hoa văn rồng trên cột trụ đá mang ý nghĩa gì ?

Ngoài các loại hoa văn chim muông, hoa lá, cỏ cây như đã nêu ở trên. Một loại hoa văn rất phổ biến trong văn hoá Việt Nam là hoa văn rồng cũng được sử dụng trên cột trụ đá.

Từ xa xưa thì hình tượng rồng vẫn mang một sức mạnh uy nghiêm của bậc quân vương đứng trên vạn người. Không những thế trong phong thuỷ rồng cũng là một linh vật có năng lượng cực lớn thường dùng để trấn yểm trừ tà.

Vì vậy mà trong hầu hết các bức phù điêu, tranh vẽ, hoa văn chạm khắc đều có sử dụng hình rồng.

Với thân dài uốn lượn và các chi tiết như đầu, vảy, đuôi, rồng vừa mang vẻ đẹp nghệ thuật uyển chuyển nhưng không kém phần thần thái, uy nghiêm.

Chính vì vậy mà đây cũng là hoa văn thường thấy nhất trên thân cột trụ bằng đá – con rồng quấn quanh thân cột ngậm ngọc minh châu và đầu hướng ra bốn phương.

Hoa văn rồng trên cột trụ đá mang ý nghĩa biểu hiện sự quyền uy, quý phái và may mắn của gia chủ. Ngoài ra, rồng còn tượng trưng cho sự sinh sôi, phát triển và bảo vệ của dòng họ.

Theo phong thuỷ, rồng là linh vật thuộc hành Thủy, có khả năng điều hòa khí vận, hút tài lộc và cải thiện sức khỏe. Rồng cũng là biểu tượng của sự thông minh, sáng tạo và năng động.

Do đó, khi chọn hoa văn rồng trên cột trụ đá, gia chủ cần chú ý đến các yếu tố sau:

• Hướng đặt cột trụ đá: Theo phong thuỷ, hướng Đông là hướng thuận lợi nhất cho rồng, vì đó là hướng mặt trời mọc, mang lại sự sống và sự khởi đầu. Hướng Tây cũng là hướng tốt cho rồng, vì đó là hướng của Kim Quang Đại Vương, một trong Ngũ Hành Tinh Quân. Hướng Nam và Bắc cũng có thể chọn được, nhưng cần xem xét kỹ về mệnh của gia chủ và công trình. Hướng Nam là hướng của Phượng Hoàng, linh vật thuộc hành Hỏa, có thể tạo ra sự cân bằng hoặc xung đột với rồng. Hướng Bắc là hướng của Bạch Hổ, linh vật thuộc hành Mộc, có thể tạo ra sự sinh khí hoặc kiềm chế cho rồng. Tránh chọn hướng Tây Nam và Đông Bắc, vì đó là hai hướng không thuận lợi cho rồng.
• Số lượng cột trụ đá: Theo phong thuỷ, số lượng cột trụ đá nên chọn theo ngũ hành và quẻ dịch. Ví dụ, nếu công trình thuộc hành Thổ, có thể chọn 5 hoặc 10 cột trụ đá, tương ứng với quẻ Khôn và quẻ Càn. Nếu công trình thuộc hành Kim, có thể chọn 6 hoặc 7 cột trụ đá, tương ứng với quẻ Cấn và quẻ Chấn. Nếu công trình thuộc hành Thủy, có thể chọn 1 hoặc 8 cột trụ đá, tương ứng với quẻ Khảm và quẻ Côn. Nếu công trình thuộc hành Mộc, có thể chọn 3 hoặc 4 cột trụ đá, tương ứng với quẻ Ly và quẻ Đoài. Nếu công trình thuộc hành Hỏa, có thể chọn 2 hoặc 9 cột trụ đá, tương ứng với quẻ Tốn và quẻ Khôn.
• Kích thước và chi tiết của hoa văn rồng: Theo phong thuỷ, kích thước và chi tiết của hoa văn rồng cũng ảnh hưởng đến khí vận của gia chủ và công trình. Ví dụ, rồng nên có kích thước to lớn và chi tiết rõ nét để thể hiện sự uy nghiêm và mạnh mẽ. Rồng nên có màu xanh lá cây hoặc xanh dương để phù hợp với hành Thủy. Rồng nên có ngọc minh châu trong miệng để biểu hiện sự giàu sang và may mắn. Rồng nên có số lượng vảy ít nhất là 81 để biểu hiện sự hoàn hảo và toàn vẹn.

Nếu bạn muốn xem thêm các mẫu cột trụ đá, cột trụ đồng có hoa văn rồng đẹp và ý nghĩa, hãy liên hệ ngay với chúng tôi

Tôi luôn sẵn sàng hỗ trợ bạn. 😊